: Aleviliğin İnanç esaslarının dayandığı en önemli kaynaklar...

Alevilerde inanç esaslarının referans alındığı ve başta dedelerin evlerinde olmak üzere, dini ve edebi konuları içeren elyazması ve matbaada basılmış kitaplar bulunmaktadır. Bunlar arasında en bilinen kitaplar şunlardır: Hacı Bektaş Veli Vilayetnamesi ve Makalatı, İmam Cafer Sadık Buyruğu, Şeyh Safi Buyruğu, Hüsniye, Kumru, Faziletname, Saadete Ermişlerin Bahçesi, Cönkler (Deyişler). Ayrıca Kur’an-ı Kerim. Alevilerce Kur’an-ı Kerim’in yorumlanışında değişiklikler bulunmaktadır. Buna batini yorum denilir Kuran’da geçen şekilsel emirlere vs. uyulmaz. Kuranı kerim Alevilerce gökten inen bir kitap değil, Hz. Muhammed’in ve sonrada katmalarla oluşturulan bir kitap olarak kabul edilir. Ayrıca bugün piyasada olan resmi Kuranların orijinal ve tam olmadığına inanılır. Kuranın Hz. Muhammed’in ölümünden 20 yıl sonra halife Osman tarafından toplatılıp yazıldığı ve orijinal, el yazmaların ve ondan sonra yapılan kopyaların birkaç defa yakıldığı bilinmektedir. Alevi köylerinde yapılan araştırmalarda, daha çok Dede evlerinde ve tanınmış dergahlarda ve bazı tanınmış kitaplıklarda genel olarak şu kitapların varolduğu bilinmektedir. Bunlar elyazması olabildiği gibi Osmanlı son döneminde matbaada basılmış olanları da vardır. Osmanlı son dönemine kadar bu kitapların ağırlıklı olarak elyazması nüshaları bulunmuştur. Hacı Bektaş Veli Dergahı ve Abdal Musa Dergahı gibi inanç merkezlerinde ve eski yazı bilen eğitimli Dedelerin evlerinde bulunan bu elyazması kitaplar matbaa yoluyla değil elle yazılarak çoğaltılmaktaydı. Osmanlı son döneminde başlayan matbaacılık hizmetleri ve özellikle de Cumhuriyetin kurulması sonrasında bu elyazması kitapların matbaada basılarak daha fazla kişiye ulaşması söz konusu olabilmiştir. Bugün eskiden çok az kişide bulunan birçok kitabın yayınevlerince basılmış nüshaları rahatça elde edilebilmektedir. Bunlar hakkında bazı genel bilgiler verelim:

1. “Cönk” ve “Divan” kitapları: Alevi Ozanlarının (zakir)[86] nefes[87] ve deyişlerinin yer aldığı kitaplardır. Bu kitaplar Fuzuli, Seyyid Nesimi, Şah İsmail Hatayi, Pir Sultan Abdal, Virani Baba, Kul Himmet, Teslim Abdal, Derviş Muhammed gibi Alevi ozanlarının şiirlerini içermektedir. Elyazma nüshaları da bulunan bu eserlerin cumhuriyet döneminde yeni harflerle de baskıları yapılmıştır.



2. “Buyruk” kitapları: İmam Caferi Sadık [88]ve Şeyh Safi’ye atfedilen Buyruklarda Aleviliğin inanç esasları yer alır. Halk arasında “Buyruk” adıyla bilinen bu kitaplar “Menakıb-ı İmam Cafer-i Sadık, Hutbe-i Düvaz-deh İmam, Menakıb-ı Seyyid Safi”dir. Bunların yeni harflerle birçok baskıları yapılmıştır.


3. “Vilayetname”, “Makalat” ve “Fevaid” kitapları: Velayet-name-i Hacı Bektaş-ı Veli, ve Fevaid Hacı Bektaş Veli’nin müritleri ve diğer erenlerle yaşadığı olayları sembolik bir şekilde konu alır. Makalat-ı Hacı Bektaş-ı Veli ise dinsel konuları işler. Fevaid ise öğütlere yer verir. Hacı Bektaş Veli dışındaki Seyyid Ali Sultan, Kolu Açık Hacım Sultan, Şücaettin Veli, Demir Baba, Otman Baba gibi erenlerin menkıbelerini anlatan risale, menakıbname ve vilayetname kitapları da vardır. Risale-i Virani Baba, Menakıb-ı Hacım Sultan, Menakıb-ı Koyun Baba, Velayetname-i Seyyid Ali Sultan Baba İlyas-ı Horasani Menakıbı, Şuca Baba Velayetnamesi, Otman Baba Velayetnamesi vb. Bu kitapların yeni harflerle yapılan birçok baskıları yapılmıştır.


4. Kerbela Olayını[89] Konu alan Kitaplar: Kerbela Olayını ele alan eserler edebiyatta ayrı bir tür oluşturmuşlardır. Bunlar “Maktel-i Hüseyin” kitapları olarak bilinirler. Kerbela olayını konu alan Maktel-i Hüseyinlerin en bilinenleri Kastamonulu Şazi’nin Maktel, Yahya b. Yahşi’nin Maktel, Edhem’in Vaka-i Kerbela, Cami’nin Saadetname, Lamii’nin Maktel-i Al-i Resul, Ali Ferruh’un Kerbela, İbnülemin Ali Haydar İlmi’nin Haile-i Kerbela, Kazım Paşa’nın Riyaz-ı Asfiya-Makalid-i Aşk olarak özetlenebilir. Ayrıca Fuzuli’nin “Saadete Ermişlerin Bahçesi” (Hadikat-üs-Suada) adlı kitabı da Kerbela Olayını ele almakta olup Alevilerce çok sevilen eserlerdendir. “Kumru Kenz-il Mesaib” ve “Gülzâr-ı Hasaneyn” adlı kitaplarda da yine Kerbela olayı ele alınmaktadır.


5. Yeminî’nin “Faziletname-i İmam Ali” adlı kitabı: Yeminî Alevilerin Yedi Ulu Ozan’ından biridir. “Risale-i Hüsniye” adlı kitap: Hüsniye[90] adlı bilgili bir kadın kahramanın şahsında Alevilik-Sünnilik tartışmalarını ele alır. “Cabbar Kulu” ve “Cavidan” adlı el yazması kitapları.

(alıntı)

 

Bilgiler icin tesekürler canim.

 

Ne demek ablam rica ederim....

 

aleviligin inanc esaslarına dayandıgı en önemli kaynak KERBELE SAHİDİDİR

 

bana göre aleviliğin en temel kaynağı HÜMANİZM dir..